Blogs van Henriëtte
Wonderlijke zintuigen
In het plantenhuis staat de verzorging voorop maar we doen veel meer. We zoeken van alles uit over planten. Niet alleen over hun herkomst en hoe ze goed te verzorgen maar we leren ook veel over het plantenleven zelf. We lezen en luisteren bijvoorbeeld graag naar professor Stefano Mancuso (hoogleraar plantkunde). In zijn boeken en verhalen (bijvoorbeeld hier) legt hij op een simpele manier van alles uit over het leven van planten.
We komen allerlei verrassende dingen te weten. Bijvoorbeeld over zintuigen. Wij mensen kunnen horen, zien, voelen, ruiken en proeven. Maar planten hebben wel 15 zintuigen! Planten kunnen bijvoorbeeld:
*op grote afstand watervoorraden in de grond herkennen;
*zwaartekracht en electromagnetische velden voelen;
*veel verschillende soorten chemische stoffen in de lucht en in de grond herkennen en de hoeveelheid ervan ‘meten’.
Maar hoe doen ze dat? Ze hebben geen ogen, geen oren, geen neus…… toch kunnen ze dit allemaal waarnemen.
Zintuigen werken bij planten op heel andere manier. Ze hebben cellen waarmee ze de intensiteit van licht kunnen ‘zien’ en ‘meten’. En geluid kunnen ze bijvoorbeeld niet waarnemen zoals wij met onze oren, zij kunnen geluid meer ‘voelen’. Het plantje ‘Kruidje-roer-me-niet’. Als de plant door iets wordt aangeraakt of als er harde wind staat, klappen de bladeren zo snel dicht dat wij het met onze ogen kunnen zien.
Al die zintuigen werken heel anders dan bij mensen of dieren. Deze ‘bewegende’ soorten hebben centrale herensen waar zuintuigelijke waarnemingen worden verzameld waarna wordt gereageerd. Zintuigen worden centraal aangestuurd. Dat is handig als je snel moet reageren (bijvoorbeeld vluchten) en alle zintuigen snel dezelfde kant op moet krijgen. Planten hebben geen centraal zenuwstelsel (als er een blad afvalt gaat niet meteen de hele plant dood) en geen centraal brein vanwaaruit alles wordt aangestuurd. Dat betekent weer niet dat planten geen geheugen hebben (onderzoek toont aan dat planten zich dingen na 3 dagen nog herinneren). Het werkt gewoon allemaal anders. Een van de planten die van die verbluffende vaardigheden heeft is de Boquila Trifoliolata. Deze plant wordt door prof Mancuso de koningin van de mimesis (nabootsing) genoemd. Om iets na te bootsen moet je een hoop zintuigen paraat hebben.
De Boquila leeft in het gematigde regenwoud van Chili en Argentinië en lijkt een tamelijk gewone klimplant die langs andere bomen en planten klimt en eetbare bessen voortbrengt. Het is een plant die al heel lang bekend en bestudeerd is door honderden botanici, experts en eenvoudige amateurs. Maar een paar jaar geleden merkte iemand (Botanicus Ernesto Gianloli) bij toeval iets heel speciaals op. Het viel hem op dat het blad van een Boquila afweek van wat hij zich daar van eerdere momenten van herinnerde. Hij keek verder en zag hij dat dezelfde plant verschillende soorten bladeren liet groeien. Toen hij nog verder keek bleek dat afhankelijk van de boom of plant waar de Boquila tegenaan groeide. Hij bootst de bladeren van de dragende plant na. 
Hier zie hoeveel verschillende gedaanten de Boquila in de praktijk kan aannemen.Hoe en waarom de Boquila deze eigenschappen heeft ontwikkeld is nog een raadsel. Er zijn in ieder geval veel en sterke zintuigen voor nodig om plantensoorten van elkaar te onderscheiden en ze dan zelf na te bootsen. Wat een wonderlijke vaardigheden hebben die planten!
Door ons plantenhuis en door er zoveel over te lezen raak ik steeds meer bevestigd in mij overtuiging dat achter die stille plant een verbluffende intelligentie schuil gaat.
